Cổ phiếu vận tải gặp sóng lớn

Trong cuộc chiến khốc liệt hiện nay, các hãng taxi truyền thống như Vinasun, Mai Linh vẫn có những thế mạnh riêng mà nếu biết khai khác triệt để, vẫn có thể cạnh tranh sòng phẳng với Uber hay Grab.

Chưa bao giờ mà ngành vận tải đường bộ trong nước lại gặp nhiều khó khăn như hiện nay. Mai Linh Taxi vẫn đang vật lộn tái cấu trúc, Thuận Thảo chưa khắc phục được khoản lỗ luỹ kế hai năm 2014 và 2015, đồng thời vẫn đang nằm trong danh sách kiểm soát đặc biệt trên sàn UPCoM. Giá cổ phiếu của Thuận Thảo hiện chỉ còn chưa đến 400 đồng/cổ phiếu.

Thậm chí Vinasun cũng bắt đầu cảm thấy “hắt hơi sổ mũi”. Báo cáo 6 tháng đầu năm nay của Vinasun cho thấy mặc dù doanh thu tăng 8,3% trong nửa đầu năm so với cùng kỳ năm trước nhưng lợi nhuận ròng lại giảm mạnh đến 11,9% khi chỉ đạt 149 tỷ đồng.

Một trong những nguyên nhân khiến lợi nhuận của Vinasun đi xuống là do phải tăng thu nhập cho cánh tài xế. Chỉ trong 6 tháng đầu năm, chi phí nhân viên của Vinasun tăng mạnh hơn so với tốc độ tăng trưởng doanh thu khi lên đến 14,8% (1.228 tỷ đồng). Giá cổ phiếu Vinasun vẫn chưa quay trở lại với mức 40.000 đồng/cổ phiếu vào đầu 2015.

Rõ ràng sau nhiều năm dẫn đầu trên thị trường taxi tại TP.HCM, Vinasun đang gặp những thách thức thực sự trong việc duy trì vị thế, khi thị trường xuất hiện Uber, Grab với những giải pháp mang tính đột phá về công nghệ.

Thực tế thời gian qua Vinasun đã chuẩn bị để đối phó, bên cạnh việc mở rộng quy mô đội xe lên 6.000 chiếc, Vinasun cũng mang đến giải pháp công nghệ trong việc gọi taxi thông qua smartphone mang tên Vinasun App.

Nhưng điểm yếu của công nghệ này là chỉ ứng dụng giới hạn trong nội bộ của Vinasun, khiến cho quy mô kinh tế của chúng không bằng so với Grab hay Uber. Tỷ lệ ăn chia lợi nhuận của Grab hay Uber dành cho cánh tài xế cũng cao hơn, khiến cho một bộ phận các bác tài từ các hãng taxi truyền thống chuyển qua chạy xe cho Grab hay Uber.

Việc Grab mới đây đã huy động được 750 triệu USD, nâng tổng số vốn gọi được từ các nhà đầu tư lên đến hơn 1 tỷ USD tiếp tục là mối đe dọa taxi truyền thống. Ngoài Việt Nam, hiện Grab còn hoạt động ở 5 quốc gia khác ở Đông Nam Á với tham vọng sẽ trở thành kẻ dẫn đầu trong các năm tới tại thị trường hơn 600 triệu dân khu vực này. Grab hay Uber liên tiếp nhận được các khoản rót vốn khủng từ các nhà đầu tư sẽ giúp đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông, hạ giá vé để nhanh chóng chiếm thị phần của các hãng taxi trong nước.

“Với dân số trẻ chiếm trên 50% tổng dân số, Việt Nam được xem là thị trường năng động và sẽ thúc đẩy sự phát triển của các ứng dụng công nghệ”, ông Đặng Việt Dũng, Giám đốc điều hành Uber Việt Nam đánh giá.

Nhưng việc tăng trưởng khá nhanh của những Grab, Uber đang kiến cho các hãng xe nội địa lo âu. Theo đánh giá của Công ty Chứng khoán Bản Việt, cạnh tranh giữa Vinasun với Uber, Grab sẽ gây áp lực lên lợi nhuận của Vinasun. Và công ty sẽ phải cắt giảm biên lợi nhuận để duy trì lực lượng tài xế và thị phần.

Hiện kết quả cạnh tranh giữa các hãng taxi truyền thống với đối thủ mới ở Việt Nam vẫn chưa có con số thống kê rõ ràng. Nhưng kết quả tại Mỹ đã rất rõ, theo tạp chí Business Insider, sự mở rộng mạnh mẽ của các công nghệ gọi xe trực tuyến như Uber hay Lyft khiến cho các hãng taxi tại New York đang trải qua một thời kỳ tồi tệ. Trên trang mua bán trực tuyến Nycitycab.com, giá bán một thẻ hành nghề taxi tại New York hiện được rao bán chỉ ở mức 250.000 USD, giảm hơn 5 lần so với thời điểm 2014 (1,3 triệu USD).

Kèm theo đó là thị phần của các hãng taxi truyền thống đã giảm mạnh từ mức 84% năm 2015 xuống chỉ còn 65% vào tháng 4/2016. Nếu xu thế này tiếp tục thì việc toàn bộ thị trường taxi rơi vào tay của Uber hay Lyft chỉ trong 1-2 năm tới là điều có thể xảy ra.

Viễn cảnh đó có thể lặp lại tại Việt Nam. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của phương tiện giao thông công cộng hiện đại trong tương lai như các tuyến đường sắt đô thị (Metro), xe bus nhanh sẽ góp phần làm thay đổi cấu trúc ngành vận tải đường bộ và chiếc bánh của các hãng taxi truyền thống cũng sẽ bị vơi đi ít nhiều.

Với hạn chế về hạ tầng giao thông cùng tình trạng kẹt xe đang ngày càng gia tăng đến mức khủng khiếp ở các thành phố lớn tại Việt Nam, sẽ khó khăn hơn để các chính quyền các thành phố lớn chấp thuận các hãng taxi truyền thống mở rộng quy mô đội xe.

Nhưng khó khăn chứ không phải hết cách. Thực tế thì trong cuộc chiến khốc liệt hiện nay, các hãng taxi truyền thống như Vinasun, Mai Linh vẫn có những thế mạnh riêng mà nếu biết khai khác triệt để, vẫn có thể cạnh tranh sòng phẳng với Uber hay Grab.

Bởi mô hình kinh doanh của Uber hay Grab là dựa trên sự sẻ chia nguồn lực toàn xã hội. Mô hình này tuy có thể huy động được một lượng lớn xe ôtô của người dân tham gia nhưng sẽ rất khó khăn đồng bộ chất lượng phục vụ để dành được niềm tin từ khách hàng – mà đây lại là điểm mạnh của các hãng taxi truyền thống.

Tính trung thành đối với cùng một dịch vụ của người tiêu dùng Việt Nam sẽ là chìa khóa hữu hiệu để cạnh tranh. Theo khảo sát của hãng nghiên cứu W&S vào 2015 cho thấy, có đến 70% người dùng taxi tại Việt Nam cho rằng họ sẽ trung thành với các dịch vụ mà mình đang sử dụng, trong đó hai hãng Mai Linh và Vinasun nhận được sự trung thành cao nhất, lần lượt lên đến 86,2% và 83,5%. Việc duy trì chất lượng phục vụ khách hàng ở chuẩn mực cao vì thế trở thành yêu cầu cấp thiết để các công ty trong nước cạnh tranh với đối thủ.

Bên cạnh đó, công nghệ tuy mới nhưng vẫn có thể học hỏi. Được biết, ngoài ứng dụng công nghệ gọi xe trực tuyến đã có, Vinasun dự kiến sẽ phối hợp với các ngân hàng để phát hành các loại thẻ thanh toán đa dạng cho khách hàng, giảm giá vé mạnh tay để thu hút khách hàng.

Hãng xe Mai Linh mới đây cũng đưa ứng dụng gọi taxi trực tuyến hay bắt tay với Renault (Pháp) để nhập khẩu 10.000 xe điện nhằm tiết giảm chi phí hoạt động. Cuộc chiến giữa Uber, Grab và các hãng taxi truyền thống trong nước xem ra sẽ rất khốc liệt trong thời gian tới.

Nam Minh